بررسی تأثیر اصلاح یارانه ها بر میزان مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری ایران : با رویکرد پانل دیتا

گاز طبیعی با توجه به اینکه آلایندگیِ کمتری نسبت به سوخت های فسیلی دیگر ایجاد می کند و همچنین نسبت به آن ها مقرون به صرفه تر است از اهمیت بالایی برخوردار است، و امروزه به دلایل بالا رفتن قیمت نفت و افت فشار ذخایر نفتی و ایجاد این باور که ذخایر نفتی رو به اتمام هست بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین مصرف گاز طبیعی در سال های اخیر نسبت به دیگر سوخت های فسیلی افزایش بیشتری داشته است به طوری که سهم آن از تأمین کل انرژی جهان از 23 درصد در سال 2002 به 26 درصد در سال 2011 رسیده است. گاز طبیعی در سال 1390 بیش از 54 درصد از کل مصرف نهایی ایران را تأمین کرده است (ترازنامه انرژی،1390). مصرف گاز طبیعی در ایران همواره روند رو به رشدی داشته است، این افزایش مصرف می تواند به دلایل متفاوتی مثل پایین بودن قیمت گاز طبیعی، گسترش شبکه گاز رسانی، افزایش درآمد مردم، فرهنگ نادرست در مصرف و یا افزایش رشد اقتصادی کشور باشد. درحالی که مصرف جهانی گاز طبیعی نسبت به سال 1380، 35 درصد افزایش داشته است ولی این افزایش در ایران 118 درصد بوده است (iea، 2011). طبق ترازنامه انرژی سال 90 ایران در این سال بعد از آمریکا و روسیه بزرگ ترین مصرف کننده جهان بوده است. طبق گزارش iea از میزان یارانه های پرداختی برای گاز طبیعی، ایران با پرداخت بیش از 23.4 میلیارد دلار در بین کشورهای جهان در رتبه نخست قرار دارد. با توجه به پیامدها و منافع گسترده اقتصادی و اجتماعی کاهش یا حذف یارانه ها، طرح هدفمندی یارانه ها در آذرماه 1389 به مرحله اجرا درآمد. از آنجایی که بخش خانگی و تجاری عمده ترین مصرف کننده گاز طبیعی در بخش مصرف نهایی می باشد (بیش از 49 درصد در سال 90)، کاهش مصرف در این بخش می تواند نقش بسزایی در مصرف کل داشته باشد. بنابراین، در این تحقیق تأثیر اصلاح یارانه ها بر میزان مصرف گاز طبیعی بخش خانگی و تجاری بررسی می شود، همچنین مقایسه ای بین این تأثیرات در بخش خانگی و تجاری انجام می شود. این کار را به کمک داده های تلفیقی و برای تمامی استان های کشور انجام شده است تا تأثیر اصلاح یارانه در کل کشور بررسی و در ضمن مقایسه ای هم بین استان های کشور از این لحاظ صورت بگیرد. به منظور بررسی دقیق تر اثر اصلاح یارانه ها، میزان مصرف را در یک دوره ی ده ساله (1390-1380) در نظر گرفته ایم. با توجه به اثرگذاری دمای آب و هوا بر میزان مصرف گاز در این بخش ها، داده ها را به صورت فصلی لحاظ کرده ایم. برای مشاهده ی اثر اصلاح یارانه، متغیر مجازی ای را که مقدارش برای فصول بعد اجرای طرح هدفمندی یارانه ها برابر یک و قبل آن صفر است به مدل اضافه کردیم و معنادار بودن این متغیر در بخش خانگی حاکی از موثر بودن طرح بر میزان مصرف گاز خانوارها می باشد.